संगीत सेनेचं सीमोल्लंघन

माझ्या पुतणीला बस स्टॉप वर सोडायची जवाबदारी आज माझ्यावर होती. तबला वादनाची तिची सुरू असलेली अनेक वर्षांची साधना आणि त्यातून साधलेलं कौशल्य एका मोठ्या व्यासपीठावर सादर करण्याची दुर्लभ संधी साधून आली होती. आणि आपले गुरु आणि सहकाऱ्यांसोबत ती शहराकडे निघाली होती.

बसची वेळ ८.३० ची ठरलेली. आणि बस स्टॉप घरापासून अगदी २ मिनिटांच्या अंतरावर. म्हणून ८.२५ ला ‘१० मिनिटात हिला सोडून येतो’ असा पुकारा करून आम्ही निघालो. एक पाठीवर घेता येईल इतकी छोटी बॅग आणि प्रचंड उत्साह सोबत घेऊन स्वारी मजेत गाडीत येऊन बसली. बस तयार उभीच होती. सोयीस्कर ठिकाणी गाडी लाऊन आम्ही बस जवळ चालत गेलो. सगळीकडे नुसती लगीनघाई! तबले, डग्गे, हार्मोनियम आणि अनेक वाद्ये छोट्या गाड्यातून काळजीपूर्वक बस मध्ये नेले जात होते. छोट्या मोठ्या सगळ्याच कलाकारांच्या चेहऱ्यावर आनंद, उत्साह, मिश्किल पणा, आत्मविश्वास आणि कुतूहल ह्या सगळ्याच्या मिश्रणातून जो कुठला भाव तयार होत असेल तसला भाव दिसत होता. हे सगळे कलाकार म्हणजे ह्या वर्षी झालेल्या जास्तीच्या पावसाने भरभरून वाहणाऱ्या झऱ्यांसारखे आनंदाचे झरेच जणू वाटत होते आणि ह्या आनंदाच्या झऱ्यात चिंब भिजत मी कसा बस जवळ रेंगाळलो हे मलाच उमगलं नाही.

आजचा काळ म्हणजे सगळच विभक्त होत जाणारा काळ. रोज संध्याकाळी जेवणं झालीत की गावच्या मध्यभागी असलेल्या वडाखाली गप्पा मारत बसणारी मंडळी TV च्या मालिकांमध्ये रमली आणि विभक्त झालीत. सुबत्ता वाढली आणि सोबत आर्थिक असुरक्षितता आली आणि बघता बघता गुण्या गोविंदाने एकत्र राहणारी कुटुंबे विभक्त झाली. ‘हम दो, हमारे दो’ चा काळ आला आणि आई वडिलही दूर गेलेत आणि सरते शेवटी विभक्त नवरा बायकोनी अधून मधून ठरल्या वेळी मुलाला भेटायला जाणारा काळ आला. सगळे मित्र सोशल मीडियावर गेलेत आणि सुख दुःखाच्या वेळी राहीला फक्त एकटेपणा.

अश्या ह्या एकटेपणाच्या काळात संगीताने जोडली गेलेली ही २५ कलाकारांची टोळी एकत्र येऊन संघ भावनेने आपली प्रतिभा सादर करण्यासाठी निघाली होती. परीक्षेतले ते मार्क्स, जीवघेणी स्पर्धा ही ह्या मुलांच्यापण वाटेला पूजलेलीच. पण इथे मात्र एक वेगळचं चित्र, एकमेकांना मदत करत, एकमेकांना प्रोत्साहन देत, आपल्या गुरूंची पण काळजी घेत नकळत होत असलेला थक्क करणारा सांघिक प्रयत्न. हे ह्या मुलांना मुद्दामहून शिकवलं गेलं असेल का? की संगीतकलेच्या एका शुद्ध अनुभवाचा हा परिणाम असेल…मला उत्तर कळलं होतं.

ह्या मुलांचे संगीत गुरु म्हणजे आमच्या आडवाटेला असलेल्या छोट्याश्या गावाला मिळालेलं सरस्वतीचं वरदान! आपलं अवघं आयुष्य त्यांनी संगीत सेवेला आणि आपल्या विद्यार्थ्यांना वाहून घेतलेलं. किती मोठी ही तपश्चर्या आणि निष्ठा! प्रत्येक बाबतीत गरजेपेक्षा जास्त पर्याय उपलब्ध असणारी ही विद्यार्थ्यांची पिढी. कुठल्याही एखाद्या गोष्टीवर पुर्णपणे निष्ठा ठेऊन वाहून घेण्याची गरजच कधी न भासणारी. अश्या ह्या मुलांना आपल्या गुरूच्या तपश्चर्येतून आपल्या संगीत ध्येयाला वाहून घेण्याची किती प्रेरणा रोज मिळत असेल! ह्या संगीत प्रेमाने मिळालेला प्रत्येक चेहऱ्यावरचा आत्मविश्वास टिपत मी बराच वेळ तसाच उभा होतो.

पुतणीला बस स्टॉपवर सोडायचं खरं साधसच काम. पण कलेच्या सानिध्यात आल्यावर सगळच कसं मंत्रमुग्ध करणारं असतं ह्याचा अनुभव मला येत होता. संगीत, चित्रकला, खेळ, साहित्य आणि इतरही कला छंद इत्यादित रममाण होणारी माणसं वेगळी का दिसतात ह्याचा अनुभव मला येत होता. आयुष्याच्या शर्यतीत धावतांना मनाने आणि शरीराने थकून गेलेल्या माणसाला क्रियाशीलतेचा अद्भुत आनंद देणाऱ्या जगात ह्या गोष्टी घेऊन जातात आणि ह्या आनंदाने चेहऱ्यावर येणारं समाधानचं मोल करणं अशक्य होऊन जातं!

२०२४ च्या दसऱ्याच्या सुमारास सीमोल्लंघन करायला निघालेली ही संगीत सेना विजयी होणार हे नक्कीच होतं. आणि मला तर त्यांनी ह्या बस स्टॉप वरच जिंकून घेतलं होतं.

– अमित.